Ayurveda en de mind
Ayurveda focust niet alleen op een gezond lichaam, maar ook op een gezonde geest. De mind (Manas) speelt een supergrote rol in ons algehele welzijn. Net als de drie Dosha’s (Vata, Pitta en Kapha), zijn er in de mind ook 3 krachten in het spel: Sattva, Rajas en Tamas. Deze worden Guna’s genoemd en ze bepalen samen de gezondheid van de geest en de emoties.
De Drie Gunas: Sattva, Rajas en Tamas
1. Sattva (Puurheid): Sattva is de kwaliteit van puurheid, helderheid en harmonie. Wanneer Sattva overheerst in de mind, ervaar je vrede, liefde, en geluk. Je voelt je in balans en bent in staat om de wereld om je heen met een heldere blik te zien. Sattva vertegenwoordigt de deugdzaamheid en harmonie in ons leven.
2. Rajas (Actie): Rajas is de kwaliteit van activiteit, verlangen en motivatie. Rajas zorgt ervoor dat je ’s ochtends je bed uitkomt en gedreven bent om doelen te behalen. Ook zorgt Rajas voor behoefte aan verandering en productiviteit.
3. Tamas (Inertie): Tamas is de kwaliteit van duisternis, traagheid en inertie. Dit klinkt zwaar en negatief, maar Tamas zorgt voor de vertraging die nodig is voor rust en slaap, bescherming en de balans tussen licht en donker (we hebben de nacht en de stilte nu ook eenmaal nodig!)
Verstoringen in Sattva, Rajas en Tamas
Ayurveda stelt dat een optimale gezondheid wordt bereikt wanneer Sattva overheerst en in evenwicht is. Verstoringen in Sattva, rajas en tamas kunnen leiden tot emotionele en mentale onevenwichtigheden.
Verstoring in Rajas
Te weinig Rajas kan leiden tot stress en angst. Het is belangrijk om activiteiten te verminderen die rajas verhogen, zoals te veel cafeïne en intense lichaamsbeweging.
Heb je te weinig Rajas, dan kun je je lusteloos, onverschillig en passief voelen. Het is dan moeilijk om in actie te komen.
Verstoring in Rajas
Teveel Tamas kan leiden tot lethargie en depressie. Actief blijven, mediteren en gezond eten kunnen tamas verminderen.
Een gebrek aan Tamas kan zich juist weer uiten in gevoelens van onrust, slapeloosheid en overmatige activiteit.
Je hebt ze alle 3 nodig!
Zoals je ziet, houden de 3 mentale Guna’s elkaar in balans. Voor een gebalanceerde mind zijn allebei nodig. Het is dus niet de bedoeling (en ook niet haalbaar) om een volledig Sattvische mind te hebben. Rajas is nodig voor actie en Tamas is nodig voor stilstand. Denk maar aan opstaan en naar bed gaan: zonder Rajas kom je je bed niet uit, en zonder Tamas zou je niet in slaap kunnen vallen.
Volgens Ayurveda is het wél wenselijk dat Sattva in de mind overheerst. Veel mensen in de Westerse wereld hebben over het algemeen te weinig Sattva en teveel Tamas of Rajas in de mind..
Zo zorg je voor een gezonde mind
Een Sattvische mind komt niet vanzelf. Hiervoor is oefening, zelfzorg en bewustzijn nodig. Deze dingen kunnen je daarbij helpen:
Maak tijd voor meditatie en Yoga: meditatie brengt de mind tot rust en versterkt het bewustzijn. Yoga betekent ‘union’ en zorgt voor meer verbinding tussen lichaam en geest.
Let op je slaap: Een goede nachtrust is essentieel. Zorg voor een rustgevende slaapomgeving en een regelmatig slaapschema: ga om 22.00 uur naar bed en sta om 6.00 uur op!
Doe regelmatig ademhalingsoefeningen: Pranayama oefeningen zoals Nadi Shodhana verminderen stress, maken de geest helder en brengen je systeem in balans.
Positieve Omgeving: Omring jezelf met positieve mensen en stimulerende omgevingen. Zo word je zelf vanzelf positiever en verdwijnt een negatief wereldbeeld of oordeel naar anderen. Breng tijd door in de natuur en beweeg voldoende. Zorg voor anderen. In het Sanskriet wordt het dienen van andere mensen Seva genoemd. Dit helpt je mind positief en zuiver te houden.
Last but not least: focus op Sattvische voeding en matig het gebruik van Rajastisch en Tamastisch
eten.
Eet je mind gezond!
Voeding heeft enorm veel invloed op je mentale gezondheid. Je kunt alle voeding onderverdelen in Sattvisch, Rajastisch en Tamastich. Dat ziet er ongeveer zo uit:
Sattvische voeding
Dit is zuivere, pure, licht verteerbare voeding zoals:
– Granen: Basmatirijst**, tapioca, rogge, tarwe, gerst
– Noten: Amandelen**, walnoten, cashews, pistache
– Groenten: De meeste (groene) bladgroenten, m.u.v. kool, nachtschaden en paddestoelen
– Vers fruit: Dadels**, de meeste soorten vers fruit, m.u.v. zure fruitsoorten, appel, meloen en
avocado
– Zuivel: Ghee, verse melk** en yoghurt (max 4u oud), boter (roomboter!)
– Specerijen: Saffraan**, komijn, koriander, kardemom, kurkuma, venkel, anijs
– Peulvruchten: mungbonen**
Let op: het gaat hier om verse, biologische producten!
Rajastische voeding
Over het algemeen zijn dit stimulerende voedingsstoffen:
– Pittige kruiden en specerijen zoals chili pepers, knoflook, uien, mosterdzaad en gember
– Stimulerende dranken als koffie, zwarte thee, alcohol en energy drinks
– Zuur en gefermenteerd voedsel
– Zout voedsel zoals chips en zoute snacks
– Bewerkt voedsel met kunstmatige toevoegingen, conserveermiddelen en smaakstoffen
– Geraffineerde suiker zoals in snoep, gebak en frisdrank
Tamastische voeding
Dit zijn voedingsmiddelen waar over het algemeen weinig tot geen Prana (levensenergie) meer in zit zoals:
– Diepvriesmaaltijden
– Eten uit de magnetron
– Gefrituurd voedsel
– Kant-en-klare maaltijden
– Left-overs (voeding ouder dan 24u of voedsel van de vorige dag)
– Vlees
Kijk eens naar jouw voedingspatroon. Waar ligt de nadruk? Wat kun je veranderen om jouw mind te balanceren?
Deze blog is geschreven door Fleur Oude Voshaar www.burnoutcoach.amsterdam