De Samkhya Filosofie
Of er meer is tussen hemel en aarde. Jazeker, een heleboel. En ook weer heel weinig als je er vanuit gaat dat alles ‘een’ is. In deze blog gaan we dieper in op de Samkhya filosofie. Makkelijk is deze niet.
Samkhya-filosofie als een van de oudste en meest diepgaande scholen van de Indiase filosofie. Geworteld in de oude teksten die bekendstaan als de ‘Samkhya Sutra’s’. In deze blog gaan we dieper in op de kernprincipes en fundamentele ideeën die de basis vormen van de Samkhya-filosofie.
De fundamentele principes
Prakriti en Purusha: De kern van de Samkhya-filosofie zijn twee fundamentele concepten: Purusha en Prakruti. Purusha vertegenwoordigt het individuele bewuste zelf, de essentie van puur bewustzijn. Het is onveranderlijk, eeuwig en verschillend van Prakruti. Prakruti verwijst naar de oorspronkelijke, ongemanifesteerde en ongedifferentieerde materie of natuur. Het is de bron van al het materiële bestaan in het universum, inclusief de fysieke wereld en alles daarin. Prakruti bestaat uit 3 verschillende eigenschappen, ook wel de 3 guna’s genoemd. Dit zijn:
- Sattva (neutrale kracht die zorgt voor balans en evenwicht). Sattva is gerelateerd aan het element ether (ruimte).
- Rajas (actieve, stimulerende kracht die zorgt voor passie en beweging). Rajas is gerelateerd aan het element lucht.
- Tamas (passieve kracht die zorgt voor traagheid, zwaarte en stagnatie). Tamas is gerelateerd aan het element aarde.
De manifestatie van het universum: Volgens de Samkhya-filosofie komt het universum tot stand door de interactie van Prakruti en Purusha. Prakruti bevindt zich in een staat van voortdurende beweging en transformatie, waardoor de materiële wereld ontstaat, die de fysieke elementen, de zintuigen en de geest omvat. De Purusha blijft als waarnemer afstandelijk en onaangetast door deze veranderingen.
Het doel van de Samkhya-filosofie
Het uiteindelijke doel van de Samkhya-filosofie is bevrijding of moksha. Volgens deze denkrichting raakt het individuele zelf (Purusha) verstrikt in de materiële wereld (Prakruti) als gevolg van onwetendheid en gehechtheid. Om bevrijding te bereiken moet men een diep begrip verwerven van het onderscheid tussen Prakriti en Purusha, waarbij men erkent dat het ware zelf onveranderlijk is en losstaat van de materiële wereld. Door zelfrealisatie en het cultiveren van kennis kan een individu loskomen uit de cyclus van geboorte en dood (samsara) en eenheid bereiken met de eeuwige en onveranderlijke Purusha.